Анагаах ухааны язгуурын үндэс

༄༅། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་པ་མན་ངག་གི་རྒྱད་ལས་རྩ་བའི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། །

༄༅། །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། ཨ་མྲི་ཏ་ཧྲི་ད་ཡ་ཨངྒ་ཨཥྚ་གུ་ཧྱ་ཨུ་བ་དེ་ཤ་ཏནྟྲ་ནཱ་མ།བོད་སྐད་དུ། བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་སྨན་གྱི་བླ་བཻཌཱུརྱ་འོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཐུགས་རྗེས་འགྲོ་བའི་ དོན་མཛད་བཅོམ་ལྡན་འདས། །མཚན་ཙམ་ཐོས་པས་ངན་འགྲོའི་སྡུག་བསྔལ་སྐྱོབ། །དུག་གསུམ་ནད་སེལ་སངས་རྒྱས་སྨན་གྱི་བླ། །བཻཌཱུརྱ་ཡི་འོད་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །འདི་ སྐད་བདག་གིས་བཤད་པའི་དུས་གཅིག་ན། དྲང་སྲོང་གི་གནས་སྨན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་ན་སྡུག་ཅེས་བྱ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་ལྔ་ལས་གྲུབ་པའི་གཞལ་ཡས་ཁང་ཡོད་དེ། ཁང་བ་ དེའི་རྒྱན་ནི་སྨན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པས་བརྒྱན་པ་སྟེ། ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་དེས་ནི་རླུང་གི་ནད་དང་མཁྲིས་པའི་ནད་དང་བད་ཀན་གྱི་ནད་དང་ལྡན་ པའི་ནད་དང་འདུས་པའི་ནད་ལས་གྱུར་པའི་ནད་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞི་སེལ་བར་བྱེད་པ། ཚ་བའི་ནད་ལ་བསིལ་དུ་གྱུར་པ། གྲང་བའི་ནད་ལ་དྲོད་དུ་འགྱུར་པ། བགེགས་ རིགས་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱད་ཅུ་ཞི་བར་བྱེད་པ། དགོས་འདོད་ཐམས་ཅད་ཡིད་བཞིན་དུ་གྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡོད་དོ། །གྲོང་ཁྱེར་དེའི་ལྷོ་ཕྱོགས་མ་རི་བོ་འབིགས་བྱེད་ཅེས་པ་བ་ ཉི་མའི་སྟོབས་དང་ལྡན་པའི་རི་ལ་སེ་འབྲུ་དང་ན་ལེ་ཤམ་དང་པི་པི་ལིང་དང་ཙི་ཏྲི་ཀ་ལ་སོགས་པ་གྲང་བ་སེལ་པར་བྱེད་པའི་སྨན་རོ་ཚ་བ་དང་སྐྱུར་བ་དང་ལན་ཚྭ་ བ་དང་ནུས་པ་ཚ་བ་དང་རྣོ་བའི་སྨན་གྱི་ནགས་ཚལ། རྩ་བ་དང་སྡོང་པོ་དང་ཡལ་ག་དང་ལོ་མ་དང་མེ་ཏོག་དང་འབྲས་བུར་ལྡན་པའི་སྨན་དྲི་ཞིམ་པ་ལྟ་ན་སྡུག་པ་ ཡིད་དུ་འོང་བ་སྨན་གྱི་དྲིས་ཁྱབ་པ་རྣམས་སུ་གྲང་བའི་ནད་མི་འབྱུང་བ་ཡོད་དོ། །གྲོང་ཁྱེར་དེའི་བྱང་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་གངས་ཅན་ཞེས་བྱ་བ་ཟླ་བའི་སྟོབས་དང་ལྡན་ པའི་རི་ལ་ཙན་དན་དང་ག་བུར་དང་ཨ་ག་རུ་དང་ནིམ་པ་ལ་སོགས་པ་ཚ་བ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་སྨན་རོ་ཁ་བ་དང་མངར་བ་དང་བསྐ་བ་དང་ནུས་པ་བསིལ་བ་དང་ རྟུལ་བའི་སླམན་གྱི་ནགས་ཚལ། རྩ་བ་དང་སྡོང་པོ་དང་ཡལ་ག་དང་ལོ་མ་དང་མེ་ཏོག་དང་འབྲས་བུར་ལྡན་པའི་སྨན་དྲི་ཞིམ་པ་ལྟ་ན་སྡུག་པ་ཡིད་དུ་འོང་བ་སྨན་གྱི་ དྲིས་ཁྱབ་པ་རྣམས་སུ་ཚ་བའི་ནད་མི་འབྱུང་བ་ཡོད་དོ། །གྲོང་ཁྱེར་དེ་ཤར་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་སྤོས་ངད་ལྡན་ཞེས་བྱ་བའི་རི་ལ་ཨ་རུ་རའི་ནགས་ཚལ། རྩ་བས་རུས་པའི་ ནད་སེལ་བ། སྡོང་པོས་ཤའི་ནད་སེལ་བ། ཡལ་གས་རྩ་རྒྱུས་ཀྱི་ནད་སེལ་བ། ཤུན་པས་པགས་པའི་ནད་སེལ་བ། ལོ་མས་སྣོད་ཀྱི་ནད་སེལ་བ། མེ་ཏོག་གིས་དབང་པོའི་ ནད་སེལ་བ། འབྲས་བུས་དོན་སྙིང་གི་ནད་སེལ་བ། རྩེ་མོ་ན་ཨ་རུ་ར་རྣམ་པ་ལྔ་སྨིན་པ། རོ་དྲུག་དང་ལྡན་པ། ནུས་པ་བརྒྱད་དང་ལྡན་པ། ཞུ་རྗེས་གསུམ་དང་ལྡན་པ། ཡོན་ཏན་བཅུ་བདུན་རྫོགས་པ། ནད་ཀྱི་རིགས་སུ་གྱུར་པ་ཐམས་ཅད་སེལ་བ། དྲི་མ་ཞིམ་པ་ལྟ་ན་སྡུག་པ་ཡིད་དུ་འོང་བ་སྨན་གྱི་དྲིས་ཁྱབ་པ་རྣམས་སུ་ནད་བཞི་བརྒྱ་ རྩ་བཟི་མི་འབྱུང་བ་ཡོད་དོ། །གྲོང་ཁྱེར་དེའི་ནུབ་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་མ་ལ་ཡ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་བཟང་པོ་དྲུག་གི་སྨན་འཁྲུངས་པ་སྟེ། ནད་ཐམས་ཅད་ཞི་བར་བྱེད་པའི་སྨན་ ཅོང་ཞི་རིགས་ལྔ་དང་། བྲག་ཞུན་རིགས་ལྔ་དང་། སྨན་ཆུ་རིགས་ལྔ་དང་། ཆུ་ཚན་རིགས་ལྔ་དང་ལྡན་པའི་་རི་བོ་ཡོད་དོ། །ས་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་གུར་གུམ་གྱི་སྤང་རི་ དང་སྤོས་ཀྱི་ངད་ལྡང་བ། བྲག་ཐམས་ཅད་ལ་རྡོའི་སྨན་དང་ཚྭ་སྣའི་རིགས་ཚང་བར་ཡོད་པ། སྨན་གྱི་ནགས་ཚལ་གྱི་རྩེ་ན་རྨ་བྱ་དང་ཤང་ཤང་དང་ནེ་ཙོ་ལ་སོགས་པ་ བྱ་སྐད་སྙན་པར་སྒྲོག་པ། རྩ་བ་ན་གླང་པོ་ཆེ་དང་དོམ་དང་གླ་བ་ལ་སོགས་པ་སྨན་བཟང་པོ་ཡོད་པའི་སེམས་ཅན་ཚང་བར་གནས་པ། སྨན་གྱི་རིགས་སུ་གྱུར་པ་ལ་མ་ འཁྲུངས་པའམ་མ་ཚང་བ་མེད་པའི་རྒྱན་གྱིས་སྤྲས་པའོ། །གཞལ་ཡས་ཁང་དེའི་དབུས་ན་ནོར་བུ་བཻ་ཌཱུརྱའི་གདན་ལ་སྟོན་པ་བཅོམ་ལྡན་འདས་འཚོ་མཛད་སྨན་གྱི་བླ་ བཻཌཱུརྱ་འོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཞེས་པ་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། །སྟོན་པ་དེ་ལ་འཁོར་ནི་ལྷ་དང་དྲང་སྲོང་དང་ཕྱི་བ་དང་ནང་པའི་འཁོར་བཞིས་ཡོངས་སུ་བསྐོར་བ་སྟེ། གང་ཞེ་ན་ ལྷའི་འཁོར་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། ལྷའི་སྨན་པ་སྐྱེ་རྒུའི་བདག་པོ་མྱུར་བ་དང་། ལྷའི་སྨན་པ་ཐ་སྐར་དང་། ལྷའི་དབང་པོ་བརྒྱ་བྱིན་དང་།ལྷ་མོ་བདུད་རྩི་མ་ལ་སོགས་པ་ལྷའི་ འཁོར་མང་པོ་དང་ཐབས་ཅིག་ཏུ་བཞུགས་སོ། །དྲང་སྲོང་གི་འཁོར་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་རྒྱུན་ཤེས་ཀྱི་བུ་དང་། མེ་བཞིན་འཇུག་དང་། མུ་ཁྱུད་འཛིན་དང་། འགྲོ་བ་སྐྱོང་གི་བུ་དང་། གཤོལ་འགྲོ་སྐྱེས་དང་། དཀའ་གཉིས་སྤྱོད་དང་། ཐང་ལ་འབར་དང་ནབས་སོ་སྐྱེས་ལ་སོགས་པ་དྲང་སྲོང་གི་འཁོར་མང་པོ་དང་ཐབས་ཅིག་ ཏུ་བཞུགས་སོ། །ཕྱི་པའི་འཁོར་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། མུ་སྟེགས་ཀྱི་མེས་པོ་ཚངས་པ་དང་། མཧཱ དེ་བ་ཤྲཱི་རལ་བ་ཅན་དང་། ཁྱབ་འཇུག་དང་། གཞོན་ནུ་གདོང་དྲུག་ལ་སོགས་ པ་མུ་སྟེགས་ཀྱི་འཁོར་མང་པོ་དང་ཐབས་ཅིག་ཏུ་བཞུགས་སོ། །ནང་བའི་འཁོར་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་དང་། སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་དང་། ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་དང་། ཀུན་དགའ་བོ་དང་། འཚོ་བྱེད་གཞོན་ནུ་ལ་སོགས་པ་ནང་པའི་འཁོར་མང་པོ་དང་ཐབས་ཅིག་ཏུ་བཞུགས་སོ། །དེའི་ཚེ་དེའི་དུས་ན་སྟོན་པས་ གསུངས་པའི་ཆིག་གཅིག་ལ་འཁོར་རྣམ་པ་བཞི་སོ་སོ་རང་རང་གིས་སྟོན་པའི་ལུགས་སུ་གོ་བར་ཟད་དོ། །འདི་ནི་རང་གི་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་ཉེས་པ་མེད་པར་དྲང་ པོར་བསྲངས་ནས་གཞན་གྱི་ཉེས་པ་མ་སྙོམས་པ་སྙོམས་པར་བྱེད་པས་དྲང་སྲོང་གི་ལུགས་ཞེས་བྱའོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ ལས་གླེང་གཞིའི་ལེའུ་སྟེ་དང་པོའོ།། །།

དེའི་ཚེ་དེའི་དུས་ན་སྟོན་པ་བཅོམ་ལྡན་འདས་འཚོ་མཛད་སྨན་གྱི་བླ་བཻཌཱུརྱ་འོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དེས་ནད་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞི་ཞི་བར་བྱེད་པའི་སྨན་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་སྙོམས་པར་ཞུགས་སོ།།སྙོམས་པར་ཞུགས་མ་ཐག་ཏུ་ཐུགས་ཀ་ནས་འོད་ཟེར་ཁ་དོག་བརྒྱ་སྟོང་དུ་མ་ཕྱོགས་བཅུར་འཕྲོས་པས་ཕྱོགས་བཅུའི་འགྲོ་བ་ སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་ཉེས་པའི་སྐྱོན་བསལ། མ་རིག་པ་ལས་བྱུང་བའི་དུག་གསུམ་གྱི་ནད་ཐམས་ཅད་ཞི་བར་བྱས་ནས་སླར་ཐུགས་ཀར་འདུས་པ་ལས། སྤྲུལ་པའི་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཞེས་བྱ་བ་ཞིག་ཐུགས་ལས་སྤྲུལ་ཏེ་མདུན་གྱི་བར་སྣང་ལ་བཞུགས་ནས་དྲང་སྲོང་གི་འཁོར་རྣམས་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་ མདུན་བསུའོ། །ཀྱེ་གྲོགས་པོ་དག་ཤེས་པར་གྱིས་ཤིག །མི་ན་བ་གནས་པ་འདོད་པ་དང་ན་བ་གསོ་བར་འདོད་པའི་གང་ཟག་གིས་གསོ་བ་རིགས་པའི་མན་ངག་ལ་བསླབ་ པར་བྱའོ། །ཆོས་དང་ནོར་དང་བདེ་བ་སྒྲུབ་པར་འདོད་པའི་གང་ཟག་གིས་གསོ་བ་རིག་པའི་མན་ངག་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །འགྲོ་བ་གང་ཞིག་ནད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ལས་ ཐར་བར་འདོད་པ་དང་། གཞན་གྱི་སྤྱི་བོས་བཀུར་བར་འདོད་པའི་གང་ཟག་གིས་གསོ་བ་རིག་པའི་མན་ངག་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །དེ་སྐད་ཅེས་བཀའ་སྩལ་བ་དང་། དེའི་ཚེ་དེའི་དུས་ན་སྟོན་པ་བཻ་ཌཱུརྱ་འོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ལྗགས་ལས་འོད་ཟེར་ཁ་དོག་བརྒྱ་སྟོང་དུ་མ་ཕྱོགས་བཅུར་འཕྲོས་པས་ཕྱོགས་བཅུའི་འགྲོ་བ་སེམས་ཅན་ཐམས་ ཅད་ཀྱི་ངག་གི་ཉེས་པའི་སྐྱོན་བསལ། ནད་དང་གདོན་ཐམས་ཅད་ཞི་བར་བྱས་ནས་སླར་ལྗགས་ལ་འདུས་པ་ལས། གསུང་ལས་སྤྲུལ་པའི་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཞེས་ བྱ་བ་ཞིག་བྱུང་སྟེ་སྟོན་པ་ལ་ཕྱག་དང་སྐོར་བ་བྱས་ནས་སེང་གེའི་ལྟ་སྟངས་ཀྱིས་སྟོན་པའི་མདུན་དུ་འདུག་སྟེ་འཁོར་གྱི་དྲང་སྲོང་རྣམས་ཀྱི་དོན་དུ་ཞུ་བའི་ཚིག་འདི་ སྐད་ཅེས་གསོལ་ཏོ། །ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་རིགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། དེ་ལྟར་བདག་གཞན་གྱི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སྒྲུབ་པར་འདོད་པས་གསོ་བ་རིག་པའི་མན་ ངག་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། དེ་སྐད་ཅེས་ཞུས་པ་དང་། ཐུགས་ལས་སྤྲུལ་པའི་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་དེས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ རྣམས་གསོ་བ་རིགས་པའི་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །ཡན་ལག་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །གནས་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །སྐབས་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །མདོ་ལ་ བསླབ་པར་བྱའོ། །ལེའུ་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །ཞེས་གསུངས་པ་དང་། ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་གསོལ་བ། ཀྱེ་སྟོན་པ་ལགས། གསོ་བ་རིག་པའི་མན་ངག་གི་ རྒྱུད་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི།ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་བཀའ་སྩལ་པ། ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིགརྒྱུད་བཞི་ལ་བསླབ་པར་བྱ་སྟེ་གང་ཞེ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། རྩ་བའི་ རྒྱུད་དང་བཤད་པའི་རྒྱུད། །མན་ངག་རྒྱུད་དང་ཕྱི་མའི་རྒྱུད། །དེ་ལྟར་རྒྱུད་བཞི་རུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཡན་ལག་བརྒྱད་ལ་བསླབ་པར་བྱ་སྟེ་གང་ཞེ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། ལུས་ དང་བྱིས་པ་མོ་ནད་གདོན། །མཚོན་དུག་རྒས་དང་རོ་ཙ་བ། །ཡན་ལག་བརྒྱད་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །གནས་བཅུ་གཅིག་ལ་བསླབ་པར་བྱ་སྟེ་གང་ཞེ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། རྩ་བ་ མདོ་ཡི་གནས་དང་གཅིག །གྲུབ་པ་ལུས་ཀྱི་གནས་དང་གཉིས། །འཕེལ་འགྲིབ་ནད་ཀྱི་གནས་དང་གསུམ། །བྱ་བ་སྤྱོད་ལམ་གནས་དང་བཞི། །འཚོ་བ་ཟས་ཀྱི་གནས་ དང་ལྔ། །སྦྱོར་བ་སྨན་གྱི་གནས་དང་དྲུག །ཆ་བྱད་དཔྱད་ཀྱི་གནས་དང་བདུན། །ཐ་མལ་ནད་མེད་གནས་དང་བརྒྱད། །ངོས་བཟུང་རྟགས་ཀྱི་གནས་དང་དགུ། །གསོ་ བྱེད་ཐབས་ཀྱི་གནས་དང་བཅུ། །བྱ་བྱེད་སྨན་པའི་གནས་དང་ནི། །བཅུ་གཅིག་གནས་སུ་ཤེས་པར་བྱའོ།།སྐབས་བཅོ་ལྔ་ལ་བསླབ་པར་བྱ་སྟེ་གང་ཞེ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། དང་པོ་ཉེས་གསུམ་གསོ་བའི་སྐབས། །གཉིས་པ་ཁོང་ནད་གསོ་བའི་སྐབས། །གསུམ་པ་ཚད་པ་གསོ་པའི་སྐབས། །བཞི་པ་ལུས་སྟོད་གསོ་བའི་སྐབས། །ལྔ་པ་དོན་སྣོད་ གསོ་བའི་སྐབས། །དྲུག་པ་གསང་ནད་གསོ་བའི་སྐབས། །བདུན་པ་ཐོར་ནད་གསོ་པའི་སྐབས། །བརྒྱད་པ་ལྷན་སྐྱེས་རྨ་གསོའི་སྐབས། །དག་པ་བྱིས་པ་གསོ་བའི་སྐབས། ། བཅུ་པ་མོ་ནད་གསོ་བའི་སྐབས། །བཅུ་གཅིག་གདོན་ནད་གསོ་བའི་སྐབས། །བཅུ་གཉིས་མཚོན་རྨ་གསོ་བའི་སྐབས། །བཅུ་གསུམ་དུག་ནད་གསོ་བའི་སྐབས། །བཅུ་བཞི་ རྒས་པ་གསོ་བའི་སྐབས། །བཅོ་ལྔ་རོ་ཙ་གསོ་བའི་སྐབས། །དེ་ལྟར་སྐབས་བཅོ་ལྔར་ཤེས་པར་བྱའོ། །མདོ་བཞི་ལ་བསླབ་པར་བྱ་སྟེ་གང་ཞེ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། །བརྟག་པ་རྩ་ ཆུའི་མདོ་དང་གཅིག །ཞི་བྱེད་སྨན་གྱི་མདོ་དང་གཉིས། །སྦྱོང་བྱེད་ལས་ཀྱི་མདོ་དང་གསུམ། །འཇམ་རྩུབ་དཔྱད་ཀྱི་མདོ་དང་བཞི། །དེ་ལྟར་མདོ་བཞི་རུ་ཤེས་པར་བྱའོ། ། ལེའུ་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ལ་བསླབ་པར་བྱ་སྟེ་གང་ཞེ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། གླེང་གཞི་གླེང་སློང་གཞི་དང་ངོས་འཛིན་དང་། །གསོ་བའི་ཐབས་དང་རྩིས་ཀྱི་ལེའུ་དྲུག །མདོ་ གནས་རྩ་བའི་རྒྱུད་དུ་ཤེས་པར་བྱ། །བཤད་པའི་སྡོམ་དང་ཆགས་ཚུལ་འདྲ་དཔེ་དང་། །གནས་ལུགས་མཚན་ཉིད་དབྱེ་བ་འཇིག་ལྟས་དང་། །ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཞུགས་ ཚུལ་མཚན་ཉིད་དང་། །དབྱེ་བ་རྒྱུན་དུས་གནས་སྐབས་སྤྱོད་པ་དང་། །ཟས་ཚུལ་ཟས་བསྡམ་ཟས་ཚོད་རན་པར་བཟའ། །སྨན་གྱི་རོ་ནུས་སྦྱར་ཐབས་ཆ་བྱད་དང་། །མི་ ན་གནས་དང་ཉེས་པ་དངོས་སྟོན་དང་། །ངན་གཡོ་སྐྱོན་བརྟག་སྤང་བླང་མུ་བཞིར་བརྟག །གསོ་ཚུལ་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་གསོ་ཐབས་གཉིས། །གསོ་ཐབས་དངོས་དང་ སྨན་པའི་ལེའུ་སྟེ། དེ་ལྟར་བཤད་པའི་རྒྱུད་ལ་གནས་བཅུ་གཅིག །གཅིག་གསུམ་གསུམ་བཞི་བཞི་ལྔ་དྲུག་པ་གཅིག །སྡོམས་གཅིག་ལེའུ་སུམ་ཅུ་རྩ་གཅིག་གོ །ཞུས་དང་ ཞེས་པ་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་འདུས། །གཅོང་ནད་མ་ཞུ་སྐྲན་དང་སྐྱ་རྦབ་དང་། །འོར་དང་དམུ་ཆུ་གཅོང་ཆེན་ཟད་བྱེད་དྲུག །ཚ་བ་སྤྱི་དང་གལ་མདོ་རི་ཐང་མཚམས། ། མ་སྨིན་རྒྱས་སྟོངས་གབ་རྙིངས་རྙོགས་པ་དང་། །འགྲམས་འཁྲུགས་རིམས་དང་འབྲུམ་པ་རྒྱུ་གཟེར་དང་། །གག་ལྷོག་ཆམ་པ་ལེའུ་བཅུ་དྲུག་གོ །ལུས་སྟོད་མགོ་བོ་མིག་ དང་རྣ་བ་དང་། །སྣ་དང་ཁ་དང་ལྦ་བ་ལེའུ་དྲུག །དོན་སྣོད་སྙིང་དང་གློ་མཆིན་མཆེར་མཁལ་དང་། །ཕོ་བ་རྒྱུ་མ་ལོང་དང་ལེའུ་བརྒྱད། །གསང་བའི་ནད་ལ་ཕོ་མོ་ཐ་ དད་གཉིས། །ཐོར་ནད་སྐད་འགགས་ཡི་ག་འཆུས་པ་དང་། །སྐོམ་དད་སྐྱིགས་བུ་དབུགས་མི་བདེ་བ་དང་། །གླང་ཐབས་སྲིན་ནད་སྐྱུག་འཁྲུ་དྲི་མ་འགགས། །གཅིན་ འགགས་གཅིན་སྙི་ཚད་འཁྲུ་དྲེག་ནད་དང་། །གྲུམ་བུ་ཆུ་སེར་རྩ་དཀར་པགས་པའི་ནད། །ཕྲན་བུའི་ནད་དང་ལེའུ་བཅུ་དགུའོ། །ལྷན་སྐྱེས་རྨ་ལ་འབྲས་དང་གཞང་ འབྲུམ་དང་། །མེ་དབལ་སུར་ཡ་རྨེན་བུ་རླིག་རླུགས་དང་། །རྐང་འབམ་མཚན་བར་རྡོལ་དང་ལེའུ་བརྒྱད། །བྱིས་པ་ཉེར་སྤྱོད་ནད་དང་དེའི་གདོན་གསུམ། །མོ་ནད་ སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ཕལ་བ་གསུམ། །འབྱུང་པོ་སྨྱོ་བརྗེད་གཟའ་དང་ཀླུ་གདོན་ལྔ། །རྨ་ལ་རྨ་སྤྱི་མགོ་དང་སྐེ་ཡི་རྨ། །བྱང་ཁོག་ཡན་ལག་ལེའུ་ལྔ་རུ་བཤད། །དུག་ལ་སྦྱར་དུག་ གྱུར་པ་དངོས་དང་གསུམ། །རྒས་པ་གསོ་བ་བཅུད་ཀྱིས་ལེན་པ་དང་། །རོ་ཙ་ཁུ་བ་གསོ་དང་བུད་མེད་བཙལ། །དེ་ལྟར་མན་ངག་རྒྱུད་ལ་བཅོ་ལྔའི་སྐབས། །གཅིག་ གཅིག་གཉིས་གཉིས་གསུམ་གསུམ་བཞི་གཅིག་དང་། །ལྔ་དང་དྲུག་དང་བརྒྱད་གཉིས་བཅུ་དྲུག་གཅིག །བཅུ་དགུ་གཅིག་དང་ཞུས་པས་དགུ་བཅུ་གཉིས། །རྩ་ཆུ་ཐང་ ཕྱེ་རིལ་བུ་ལྡེ་གུ་དང་། །སྨན་མར་ཐལ་སྨན་ཁཎྜ་སྨན་ཆང་དང་། །རིན་པོ་ཆེ་དང་སྔོ་སྦྱོར་སྣུམ་འཆོས་དང་། །བཤལ་སྐྱུགས་སྣ་སྨན་འཇམ་རྩི་ནི་རུ་ཧ། །རྩ་སྦྱོང་གཏར་ བསྲེགས་དུགས་ལུམས་བྱུག་པ་དང་། །ཐུར་དཔྱད་ཕྱི་མའི་རྒྱུད་ལ་མདོ་བཞི་སྟེ། །གཉིས་བཅུ་བདུན་དྲུག་ལེའུ་ཉི་ཤུ་ལྔ། །དེ་ལྟར་རྩ་བའི་རྒྱུད་ལ་ལེའུ་དྲུག །བཤད་པའི་ རྒྱུད་ལ་ལེའུ་སུམ་ཅུ་གཅིག །མན་ངག་རྒྱུད་ལ་ལེའུ་དགུ་བཅུ་གཉིས། །ཕྱི་མའི་རྒྱུད་ལ་ལེའུ་ཉི་ཤུ་ལྔ། །རྒྱུད་བཞི་བསྡོམས་པས་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་བཞི། །མཇུག་དོན་ཡོངས་ སུ་གཏད་དང་ལྔ་བཅུ་དྲུག །དེ་དག་ཡན་ལག་བརྒྱད་དུ་འདུས་པ་སྟེ། །ལུས་ལ་བདུན་ཅུ་བྱིས་པ་མོ་ནད་དང་། །དུག་གསུམ་གདོན་ལྔ་རྨ་ལྔ་བཅུད་ལེན་གཅིག །རོ་ཙ་ལ་ གཉིས་རྒྱུད་གསུམ་སྤྱི་ཁྱབ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩ་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་གླེང་སློང་རྣམ་གྲངས་རྣམ་པར་བཀོད་པའི་ ལེའུ་སྟེ་གཉིས་པའོ།། །།

དེ་ནས་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་གསོལ་ཏོ། ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། གསོ་བ་རིག་པའི་རྒྱུད་སྡེ་ རྣམ་བཞི་ལས། །རྩ་བའི་རྒྱུད་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ལས་ཐུགས་ཀྱི་སྤྲུལ་པ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཆེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཡིོད་ལས་སྐྱེས། །དང་པོ་རྩ་རྒྱུད་མདོ་ཡི་གནས་བསྟན་པ། །རྩ་བ་གསུམ་ལ་འདྲིལ་བའི་སྡོང་བོ་དགུ། །གྱེས་ པའི་ཡལ་ག་བཞི་བཅུ་རྩ་བདུན་ཏེ། །ལོ་འདབ་ཉིས་བརྒྱ་རྩ་བཞིར་རྒྱས་པ་ཡིན། །གསལ་བའི་མེ་ཏོག་འབྲས་བུ་ལྔ་རུ་སྨིན། །འདི་དག་རྩ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྡོམས་སུ་བཤད། ། དེ་ཉིད་རྒྱས་པར་བཀྲོལ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། །ནད་དང་ལུས་ཟུངས་དྲིམ་རྣམ་པ་གསུམ། །རྣམ་པར་མ་གྱུར་པ་དང་གྱུར་པ་ལས། །ལུས་ནི་གནས་དང་འཇོམས་པར་བྱེད་པ་ ཡིན། །ནད་ནི་རླུང་དང་མཁྲིས་པ་བད་ཀན་གསུམ། །སྲོག་འཛིན་གྱེན་རྒྱུ་ཁྱབ་བྱེད་མེ་ཐུར་སེལ། །འཇུ་བྱེད་མདངས་སྒྱུར་སྒྲུབ་མཐོང་མདོག་གསལ་ལྔ། །རྟེན་མྱག་མྱོང་ ཚིམ་འབྱོར་བྱེད་བཅོ་ལྔའོ། །དྭངས་མ་ཁྲག་ཤ་ཚིལ་རུས་རྐང་ཁུ་བ། །ལུས་ཟུངས་བདུན་ཡིན་དྲིམ་བཤང་གཅི་རྔུལ། དེ་ལྟར་རྣམ་གྲངས་ཉཱི་ཤུ་རྩ་ལྔ་པོ། །རོ་དང་ནུས་ པ་སྤྱོད་ལམ་རྣམ་གསུམ་གྱིས། །ཐམས་ཅད་མཉམ་པར་གནས་པས་འཕེལ་འགྱུར་ཞིང་། །དེ་ལས་སྡོག་པ་གནོན་པར་འགྱུར་བ་ཡིན། །ནད་ནི་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ གསུམ་སྟེ། །དེ་ལས་ལྷན་ཅིག་བསྐྱེད་པའི་རྐྱེན་བཞི་ཡིས། །འཇུག་སྒོ་རྣམ་པ་དྲུག་ཏུ་ཞུགས་ནས་ནི། །ལུས་ཀྱི་སྟོད་སྨད་བར་དུ་གནས་བཅས་ཤིང་། །རྒྱུ་བར་བྱེད་པའི་ ལམ་ནི་བཅོ་ལྔ་རུ། །ན་སོ་ཡུལ་དུས་དགུ་རུ་འཕེལ་བྱེད་དེ། །འབྲས་བུ་སྲོག་གཅོད་པ་ཡི་ནད་དགུར་སྨིན། །ལྡོག་པའི་རྒྱུ་ནི་བཅུ་དང་གཉིས་སུ་འགྱུར། །མདོ་དོན་དྲིལ་ བས་ཚ་གྲང་གཉིས་སུ་འདུས། །དེ་ལྟར་དྲུག་ཅུ་རྩ་གསུམ་གསོ་བྱའི་ནད། །དེ་ལ་འདོད་ཆགས་ཞེ་སྡང་གཏི་མུག་གསུམ། །རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་རིམ་པས་བསྐྱེད་པའི་རྒྱུ། ། དེ་ལ་དུས་གདོན་ཟས་དང་སྤྱོད་ལམ་བཞིས། །དེ་དག་འཕེལ་དང་ཟད་པར་གྱུར་ནས་ནི། །པགས་ལ་གྲམ་ཞིང་ཤ་ལ་རྒྱས་པ་དང་། །རྩ་རུ་རྒྱུ་ཞིང་རུས་ལ་ཞེན་པ་དང་། ། དོན་ལ་འབབ་ཅིང་སྣོད་དུ་ལྷུང་བར་འགྱུར། །བད་ཀན་ཀླད་པ་ལ་བརྟེན་སྟོད་ན་གནས། །མཁྲིས་པ་མཆིན་མཁྲིས་ལ་བརྟེན་བར་ན་གནས། །རླུང་ནི་དཔྱི་རྐེད་ལ་བརྟེན་ སྨད་ན་གནས། །རུས་པ་རྣ་བ་རེག་བྱ་སྙིང་སྲོག་ལོང་། །ཁྲག་རྔུལ་མིག་དང་མཆིན་མཁྲིས་རྒྱུ་མ་དང་། །དྭངས་མ་ཤ་ཚིལ་རྐང་ཁུ་བཤང་གཅི་དང་། །སྣ་ལྕེ་གློ་མཆེར་ཕོ་ མཁལ་ལྒང་བ་རྣམས། །ལུས་ཟུངས་དྲི་དབང་པོ་དོན་སྡོད་ལྔ། །རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་རྒྱུ་བའི་ལམ་དུ་བཤད།། །རྒས་པ་རླུང་མི་དར་མ་མཁྲིས་པའི་མི། །བྱིས་པ་བད་ཀན་ མི་ཡིན་ན་སོས་མཉན། །ངད་ཅན་གྲང་བ་རླུང་གི་ཡུལ་ཡིན་ཏེ། །སྐམ་ས་ཚ་གདུང་ཆེ་བ་མཁྲིས་པའི་ཡུལ། །རླན་ཅན་སྣུམ་པ་བད་ཀན་ཡུལ་དུ་བཤད། །རླུང་ནད་དབྱར་ དུས་དགོང་དང་ཐོ་རེངས་ལྡང་། །མཁྲིས་པ་སྟོན་དུས་ཉིན་དགུང་མཚན་དགུང་ལྡང་། །བད་ཀན་དཔྱི་དུས་སྲོད་དང་སྔ་དྲོ་ལྡང་། །འཚོ་བ་གསུམ་ཟད་འདུ་བ་གཤེད་དུ་ བབས། །སྦྱོར་བ་མཚུངས་དང་གནད་དུ་བབས་པ་དང་། །དུས་འདས་རླུང་ནད་སྲོག་རྟེན་ཆད་པ་དང་། །ཚ་བ་ལ་འདས་གྲང་བ་གཏིང་འཁར་བ། །ཟུངས་ཀྱིས་མི་ཐུབ་ རྣམ་པར་འཚེ་བ་རྣམས། །འབྲས་བུ་སྲོག་གཅོད་ནད་དགུ་ཞེས་སུ་བཤད། །རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་ཞི་དང་མ་ཞི་བ། །གཉིས་གཉིས་བཞི་རུ་ལྡོག་པས་བཅུ་གཉིས་སོ། །རླུང་ དང་བད་ཀན་གྲང་བ་ཆུ་ཡིན་ཏེ། །ཁྲག་དང་མཁྲིས་པ་ཚ་བ་མེ་རུ་འདོད། །སྲིད་དང་ཆུ་སེར་ཚ་གྲང་ཐུན་མོང་གནས། །དེ་ལྟར་རྣམ་གྲངས་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་བརྒྱད་ཀྱིས། ། ནད་གཞིའི་རྣམ་པ་མ་ལུས་ཤེས་པར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་གནས་ལུགས་ནད་གཞིའི་ལེའུ་སྟེ་གསུམ་པའོ།། །།

དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ནད་ལ་བལྟ་རེག་དྲི་བས་ཡོངས་ཤེས་བྱ། ། མིག་གིས་བལྟ་བ་ལྕེ་དང་ཆུ་ལ་བརྟག །བརྟག་པ་འདི་ནི་མཐོང་བ་ཡུལ་རིག་ཡིིན། །སོར་མོས་རེག་པ་བརྡ་སྦྱོར་འཕྲིན་པ་རྩ། །བརྟག་པ་འདི་ནི་དཔྱད་པ་དོན་རིག་ ཡིན། །ངག་གིས་དྲི་བ་སློང་རྐྱེན་ན་ལུགས་ཟས། །བརྟག་པ་འདི་ནི་ཐོས་པ་སྒྲ་རིག་ཡིན། །རླུང་གི་ལྕེ་ནི་དམར་ཞིང་སྐམ་ལ་རྩུབ། །མཁྲིས་ལྕེ་བད་ཀན་སྐྱ་སེར་མཐུག་པོས་ གཡོགས། །བད་ཀན་སྐྱ་གླེག་མདངས་མེད་འཇམ་ལ་རློན། །རླུང་གི་ཆུ་ནི་ཆུ་འདྲ་ལྦུ་བ་ཆེ། །མཁྲིས་ཆུ་དམར་སེར་རླངས་ཆེ་དྲི་མ་དུགས། །བད་ཀན་ཆུ་ནི་དཀར་ལ་དྲི་ རླངས་ཆུང་། །རླུང་གི་རྩ་ནི་རྐྱལ་སྟོང་སྐབས་སུ་སྡོད། །མཁྲིས་པའི་རྩ་ནི་མགྱོགས་རྒྱས་གྲིམས་པར་འཕར། །བད་ཀན་རྩ་ནི་བྱིང་རྒུད་དལ་བའོ།།དྲི་བ་ཡང་ལ་རྩུབ་པའི་ ཟས་སྤྱོད་ཀྱི། །རྐྱེན་གྱིས་གཡལ་འདར་བྱ་རྨྱང་གྲང་ཤུམ་བྱེད། །དཔྱི་དང་རྐེད་པ་རུས་ཚིགས་མ་ལུགས་ན། །གཟེར་བ་ངེས་མེད་འཕོ་ཞིང་སྟོངས་སྐྱུགས་བྱེད། །དབང་པོ་ མི་གསལ་ཤེས་པ་འཚུབ་པ་དང་། །བཀྲེས་དུས་ན་ཞིང་སྣུམ་བཅུད་ཕན་པར་ངེས། །རྣོ་ཞིང་ཚ་བའི་ཟས་དང་སྤྱོད་ལམ་གྱིས། །ཁ་ཁ་མགོ་ན་ཤ་དྲོད་ཚ་བ་དང་། །སྟོད་ གཟེར་ཞུ་རྗེས་ན་ཞིང་བསིལ་བ་ཕན། །ལྕི་ལ་སྣུམ་པའི་ཟས་དང་སྤྱོད་ལམ་གྱིས། །དང་ག་མི་བདེ་ཁ་ཟས་འཇུ་བ་དཀའ། །སྐྱུག་ཅིང་ཁ་མངལ་ཕོ་བ་འཚིང་སྟེ་སྒྲེག །ལུས་ སེམས་ལྕི་ལ་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀ་གྲང་། །ཟོས་རྗེས་མི་བདེ་ཟས་སྤྱོད་དྲོ་ན་འཕྲོད། །དེ་ལྟར་བརྟག་ཐབས་སུམ་ཅུ་རྩ་བརྒྱད་ཀྱིས། །ནད་ཀུན་འཁྲུལ་མེད་ངེས་པར་གཏན་ ལ་འབེབས། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ངོས་འཛིན་རྟགས་ཀྱི་ལེའུ་སྟེ་བཞི་པའོ།། །།

དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གཞུངས་སོ། །ཁྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ནད་ལ་གསོ་བར་བྱེད་པའི་གཉེན་པོ་ནི། །ཟས་དང་སྤྱོད་ལམ་ སྨན་དཔྱད་བཞི་ཡིན་ཏེ། །རྟ་བོང་འཕྱི་བ་ལོ་ཤ་ཤ་ཆེན་དང་། །འབྲུ་མར་ལོ་མར་བུ་རམ་སྒོག་སྐྱ་བཙོང་། །འོ་མ་ལྕ་བ་ར་མཉེ་ཟན་ཆང་དང་། །བུར་ཆང་རུས་ཆང་རླུང་ ནས་ཅན་གྱི་ཟས། །བ་རའི་ཞི་དར་མར་གསར་རི་དྭགས་ཤ །ར་ཤ་སྐོམ་ཤ་གསར་བ་ཆག་ཚེ་དང་། །སྐྱབས་དང་ཁུར་ཚོད་ཆབ་ཚ་ཆུ་བསིལ་དང་། ༈བསྐོལ་གྲང་མཁྲིས་ པའི་ནད་ཀྱི་ཟས་སུ་བཤད། །ལུས་དང་གཡག་རྒོད་གཅན་གཟན་ཉ་ཡི་ཤ །སྦྲང་རྩི་སྐམ་སའི་འབྲུ་རྙིང་ཟན་དྲོན་དང་། །འབྲི་ཡི་ཞོ་དར་གར་ཆང་ཆུ་སྐོལ་ནི། ༈བད་ཀན་ ནད་གཞི་ཅན་གྱིས་བསྟེན་པར་བྱ། །རླུང་ལ་དྲོ་སར་ཡིད་འོང་གྲོགས་བསྟེནཞིང་། །མཁྲིས་པའི་ནད་ལ་བསིལ་སར་དལ་བར་བསྡད། །བད་ཀན་ནད་ལ་རྩིལ་བཅག་དྲོ་ས་ བསྟེན། །རླུང་ལ་མངར་སྐྱུར་ལན་ཚྭ་སྣུམ་ལྕི་འཇམ། །མངར་ཁ་བསྐ་བསིལ་སླ་རྟུལ་མཁྲིས་པའི་སྨན། །ཚ་སྐྱུར་བསྐ་རྣོ་རྩུབ་ཡང་བད་ཀན་ནོ། །རོ་ནུས་དེ་ལ་སྦྱོར་བ་ཞི་ སྦྱང་གཉིས། །ཞི་བྱེད་རླུང་ལ་ཁུ་བ་སྨན་མར་གཉིས། །མཁྲིས་པའི་ནད་ཐང་དང་ཅུར་ནིས་བསྟེན། །བད་ཀན་ནད་ལ་རིལ་བུ་ཏྲེས་སམ་སྦྱར། །ཁུ་བ་རུས་ཁུ་བཅུད་བཞི་ མགོ་ཁྲོལ་ཏེ། །སྨན་མར་ཛཱ་ཏི་སྒོག་སྐྱ་འབྲས་བུ་གསུམ། །རྩ་བ་ལྔ་དང་སྨན་ཆེན་དག་ལ་སྦྱར། །མ་ནུ་སླེ་ཏྲེས་ཏིག་ཏ་འབྲས་བུའི་ཐང་། །ག་བུར་ཙན་དན་གུར་ཀུམ་ཅུ་ གང་ཕྱེ། །བཙན་དུག་ཚྭ་སྣ་རྣམས་ཀྱི་རིལ་བུ་དང་། །ཏྲེས་སམ་སེ་འབྲུ་ད་ལིས་རྒོད་མ་ཁ། །ཚྭ་དང་ཅོང་ཞི་བསྲེགས་པའི་ཐལ་སྨན་ནོ། །སྦྱོང་བྱེད་རླུང་གི་ནད་ལ་འཇམ་ རྩི་སྟེ། །མཁྲིས་པ་བཤལ་ལ་བད་ཀན་སྐྱུགས་ཀྱིས་སྦྱང་། །འཇམ་རྩི་སླེ་འཇམ་བཀྲུ་འཇམ་བཀྲུ་མ་སླེན། །བཤལ་ལ་སྦྱི་བཤལ་སྒོས་བཤལ་དྲག་དང་འཇམ། །སྐྱུགས་ལ་དྲག་ སྐྱུགས་འཇམ་སྐྱུགས་གཉིས་སུ་སྦྱར། །དཔྱད་དུ་བསྐུ་མཉེ་ཧོར་གྱི་མེ་བཙའ་དང་། །རྔུལ་དབྱུང་གཏར་ག་ཆུ་ཡི་འཕྲུལ་འཁོར་དང་། །དུགས་དང་མེ་བཙའ་རིམ་བཞིན་ དཔྱད་ཀྱིས་བཅོས། །དེ་ལྟར་གསོ་ཐབས་དགུ་བཅུ་རྩ་བརྒྱད་པོ། །ཡེངས་མེད་གུས་པར་བརྩོན་པས་བསྟེན་བྱས་ན། །ནད་ཀྱི་འདམ་ལས་མྱུར་དུ་གྲོལ་བར་འགྱུར། །ཞེས་ གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་གསོ་ཐབས་ཀྱི་ལེའུ་སྟེ་ལྔ་པའོ།། །།

དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །གནས་ལུགས་ངོས་འཛིན་གསོ་བའི་རྩ་བ་ལ། །རྣམ་གྱུར་མ་ གྱུར་བལྟ་རེག་དྲི་བ་དང་། །ཟས་སྤྱོད་སྨན་དཔྱད་སྡོང་པོ་དགུ་རུ་འདྲིལ། །ཡལ་ག་ལུས་ལ་ནད་ཟུངས་དྲི་མ་གསུམ། །ནད་ལ་རྒྱུ་རྐྱེན་འཇུག་སྒོ་གནས་དང་ལམ། །ལྡང་ དུས་འབྲས་བུ་ལྡོག་རྒྱུ་མདོ་དོན་དགུ། །བལྟ་བ་ལྕེ་ཆུ་རེག་པ་རྩ་ལ་གསུམ། །དྲི་བ་སློང་རྐྱེན་ན་ལུགས་གོམས་པ་གསུམ། །ཟས་ལ་ཟས་སྐོམ་དྲུག་སྟེ་སྤྱོད་ལམ་གསུམ། །སྨན་ ལ་རོ་དང་ནུས་པ་གཉིས་གཉིས་དྲུག །སྦྱར་ཐབས་ཞི་བྱེད་དྲུག་དང་སྤྱོང་བྱེད་གསུམ། །དཔྱད་གསུམ་བཞི་བཅུ་རྩ་བདུན་གྱེས་པ་ཡིན། །རྒྱས་པའི་ལོ་འདབ་དང་པོ་ཉི་ ཤུ་ལྔ། །ནད་ཀྱི་ཟིན་ཏིག་དྲུག་ཅུ་རྩ་གསུམ་དང་། །བལྟ་བ་དྲུག་དང་རེག་པའི་རྩ་རྒྱུད་གསུམ། །དྲི་བ་ཉེར་དགུ་རླུང་ཟས་བཅུ་བཞི་དང་། །མཁྲིས་ཟས་བཅུ་གཉིས་བད་ ཀན་ཟས་སྐོམ་དགུ། །ཁུ་བ་གསུམ་དང་སྨན་མར་རྣམ་པ་ལྔ། །ཐང་ཕྱེ་བཞི་བཞི་རིལ་བུ་རྣམ་པ་གཉིས། །ཏྲེས་སམ་ལྔ་དང་མི་འདའི་བཅོས་ཐབས་དགུ། །དཔྱད་སྡེ་བདུན་ ཏེ་ནད་གཞི་བརྒྱད་ཅུ་བརྒྱད། །སུམ་ཅུ་རྩ་བརྒྱད་ངོས་བཟུང་བརྟག་པ་སྟེ། །བཅོས་པའི་ཐབས་ལ་དགུ་བཅུ་རྩ་བརྒྱད་དོ། །སྤྱིར་སྡོམས་ཉིས་བརྒྱ་རྩ་བཞིར་རྒྱས་པ་ཡིན། ། མེ་ཏོག་ནད་མེད་ཚེ་རིང་གསལ་བ་ལ། །འབྲས་བུ་ཆོས་ནོར་བདེ་བ་གསུམ་དུ་སྨིན། །དཔེ་དང་སྦྱར་ཏེ་རྣམས་གྲངས་བཀོད་པ་ཡི། །སྙིང་པོ་ལྟ་བུར་བསྡུས་པའི་རྩ་རྒྱུད་ འདི། །ཤེས་རབ་བློ་ལྡན་འགའ་ཡི་སྤྱོད་ལུགས་ལས། །བློ་རྨོངས་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱིས་རྟོགས་མི་འགྱུར། །སྤྲོས་དགའ་རྒྱ་ཆེན་གཞུང་དུ་བལྟ་བར་གྱིས། །ཞེས་གསུངས་ནས་དྲང་ སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་དེ་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོའི་ཐུགས་ཀར་ཐིམ་པར་གྱུར་ཏོ། །བདུད་རྩི་རྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་པ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་དཔེ་དོན་གྱི་རྣམ་ གྲངས་རྣམ་པར་བཀོད་པའི་ལེའུ་སྟེ་དྲུག་པའོ།། །།བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་པ་མན་ངག་གི་རྒྱད་ལས་རྩ་བའི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ་རྫོགས་སོ།། །།

Цааш унших...

Агарү хийгээд арнаг

Лувсаншадав маарамбын Агар хачар найрлагад агарү хийгээд арнаг гэж хоёр зүйлийн агар орсны ялгааг гаргаж өгөхыг хүссэний хариуд: Арнаг гэдэг нь Өвөр Монгол эмч нарын хэрэглэдэг Алшаа Агар, Агарү гэдэг нь Хятад Агарыг хэлж байгаа гэсэн шүү.
Цааш унших...

Чүсринтаг гэж юу вэ?


Лувсаншадав маарамбын Агар хачар жоронд ордог Чүсринтаг гэж юу болохыг тодруулаж өгөхийг хүссэний хариуд үүнийг бичлээ. Матарын цус гэж орчуулагдах. Зарим нь матар хэмээх амьтны цусыг хайх. Хуучны жоруудад янгирын цусаар орлуулна гэсэн ч байх. Яг үнэн хэрэгтээ халуун орны хэд хэдэн зүйл моднуудын давирхай болно. Чилисан Палисаны найрлагат орсон ч байдаг. Төвд эмийг монголчилсоны нэг жишээ энэ болдог. Хятад эмнэлэгт хэрэглэгддэг. Хятадаар Xue Jie гэнэ. Латинаар Daemonoropis Resin гэнэ.

Амтлаг, давслаг амттай. Хий, цусны гүйдлийг сайжруулах, яс хугарах, шөрмөс сунах, зөөлөн эдийн гэмтэл тэргүүтэн гэмтэл бэртэлээс болсон өвдөлтийг намдаах, цус тогтоох, шарх ужигарч баалахаас сэргийлэх, хуучирсан шархыг аниулах, мах төлжүүлэх чадалтай. Мөн түүнчлэн суулгахыг тогтоох, ходоод гэдэсний өвчинд тустай болохоос гадна хуучин модон эдлэлийг өнгөлдөг чий гэдэг маань энэ байсан байдаг. Дан ганц Хятад эмнэлэгээр зогсохгүй Энэтхэг, Араб, Өрнө зүгийн анагаах ухаанд хэрэглэгдэж ирсэн байдаг.

Хятадын эмийн түүхий эдийн зах дээр хэд хэдэн зүйлийн халуун орны модноос гаргасан давирхайг Чүсринтаг хэмээн зарахаас Dracaena draco хэмээх модноос гарсаныг чанар сайн гэж үздэг. 2010 оны 6 сард Хятадын Ангуо хотын эмийн түүхий эдийн зах дээр Хятадаас гарсан бүдүүн ширэгтэй улаан нунтагЧүсринтаг нэг кило нь 70 юань байсан бол Кампучиас ирсэн сайн чанарын дээдрхи зурган дээрхи шиг нь 2000 гаруй юанийн үнэтэй байлаа.


Цааш унших...

АГАР ХАЧАР НАЙРЛАГА

Урьд бичсэн Лувсаншадав маарамбын солио өвчнийг эмчилсэн туршлагат гарсан Агар хачар гэдэг найрлагын тухай тодруулан бичихийг зарим эмч нар маань асуусан тул энд тусгайлан бичье.

АГАР ХАЧАР
Найрлага: Задь, рүда, арнаг тус бүр 5гр, ниншоша, бойгар, агарү, чүсринтаг тус бүр 15гр, жүган, арүра, нагагэсар, хач гүргүм тус бүр 10гр, цалгод 50 граммыг нягт талхдаад удаа бүр 3 граммыг буцалсан усаар даруулж уулгана.
Чадал эрдэм: Зүрхний халуун, зүрхэнд хий цус харавсанд туслах бөгөөд гол зүрх дэлсэж, зүрх түгшихэд онц сайн байдаг.

Цааш унших...

Лувсаншадав маарамбын Солио өвчнийг эмчилсэн туршлага

Сүүлийн үед цаг үе хийгээд нийгмийн байдлаас шалтгаалан галзуурал солиорол тэргүүтэн элдэв зүйлийн мэдрэл, сэтгэл санааны өвчин их гарах бол тул Өвөр Монголын Улаанцав аймгийн алдарт Монгол оточ Лувсаншадав маарамба асаны солио өвчнийг эмчилсэн ганцхан жишээ туршлагаас хуваалцая.

ЖИШЭЭ:
Өвчтөн Ү. Эмэгтэй, 20 настай, Сөнөд баруун хошууны малчин.

Өвчний түүх ба шинж тэмдэг: 1982 оны хавар оюун санааны хүнд ноцтой сэдэлтээс болж өвчлөөд хожим нь өвчин нь улам хүндэрчээ. Эдүгээ хувцас хунараа урж тасдах, дуулж бүжиглэх, инээж уйлах нь тогтворгүй, эрий хурайгүй юм ярьж, юм хумаа балбачин, зүг чиггүй гүйнэ. Шөнөдөө нойргүй, харц нь ширүүн, байцаахад судалын лугшилт нарийн түргэн эрчимтэй, шээс нь улбар шар, хөөс ихтэй, хэл нь улбар ширүүн, цайвар шар өнгөртэй, харавтар өнгөтэй хоргослоно.

Онош: Зүрхний хий халуунаас болсон солио.

Эмнэх зарчим: Зүрхний хий халууныг арилгах, хий мэдрэлийн сүвийг нээгдүүлэн махбодыг тэгшитгэнэ. Эмчилсэн явц: Анхны долоо хоногт өглөө өлөн дээр нь Агар-15 болон Шүн Агар-8ыг ээлжлүүлэн уулгаж, үдэд Гало Манмарыг Зандан-3ын тангаар даруулан уулгаж, орой нь Агар хацарыг уулгав. Хоёрдугаар долоо хоногт өглөө нь Сэмжидэжид уулган, үдэд нь Гало Манмарыг Зандан-3ын тангаар хөлөглөн уулгаж, оройд нь Агар хачарыг уулгасанаас гадна өвчний байдлыг үндэслэн Гүргүм-13 ба Цусан хямрааны талхыг завсарт нь уулгав. Хагас сарын эмчилгээгээр өвчтөний мэдрэл сайжирч, эмчийн ятгалыг хүлээх болсон боловч эдгэрэлт нь мэдэгдэм сайн биш байв. Сүүлийн хугацаанд төөнө, түрэмийг хавсарган хэрэглэв. Үүнд оройн бэлчир, хийн бэлчир, амин судалын бэлчир, зүрхний бэлчир, хар цагааны завсарт хоёр өдөр алгасаад нэг удаа төөнөсөн буюу эдгээр бэлчирүүдийг ээлжлэн төөнөв. Гэхдээн удаа бүр 3-5 халаа нийт арван таван удаа төөнөсөнд нойр сайжирч, бие тайвширан, идээний дуршил нь өдөрөөс өдөрт сайжраад жар гаруй хоногийн эмчилгээгээр өвчин нь бүрмөсөн эдгэрчээ.

Задлалт: Солио өвчнийг хий, шар, бадган, хурмал, хордол зэргээс шалтгаалсан гэж ялгах бөгөөд олонхидоо зүрхний ажилгаа муудаж, хийн шинжийг илрүүлдэг. Иймээс зүрхний хий халуунаас болсон солиод хийн бэлчир, хар цагааны завсарын бэлчирийг төөнөхөөр дамжин, нойр үгүй, зүрх долигсох, дуршилгүй болох, сэтгэл санаа уймрах зэрэг шинжийг дарж, түгээмэл гүйгч хийн гүйдлийг сайжруулан мэдрэлийн сүвийг нээгдүүлсэн байна. Зүрх амин судланд халуун алдагдаж, сэтгэл будангуйрах, хий өвчнөөр дурдал буурахад оройн бэлчир, нурууны 6, 7 дугаар үед төөнөвөл сэтгэлийг тогтворжуулж, ухаан мэдрэлийг тодруулан, өвчнийг урхаггүй эдгээж чадахийг тус жишээнээс мэдэж болно.

Цааш унших...

АГАР-15 НАЙРЛАГЫН ТУХАЙ

Агар-15 найруулахад Додлүг хийгээд Мадлүг гэсэн хоёр зүйлийн найрлага байдгыг тэр бүр хүмүүс мэддэггүй учир энд товч төдий танилцуулвал зүгээр байх.

Хойдын үндэсний зүрхний Агар-8 дээр Ману-4, 3 үрийг нийлүүлсэн арван тавыг Додлүг Агар-15 гэдэг.

Дээрхи Агар-8 дээр Манү-4 болон барүра, жүрүра нэмсэн арван дөрвөн хөл эмэн дээр халуун буюу цус дийлэнхи бол ажигсэржом, хүйтэн буюу хий дийлэнхи бөгөөс шачэн нэмсэн арван таван хөл найрлагыг Мадлүг Агар-15 гэдэг.

Энд Додлүг Мадлүг гэдэг нь энэ найрлагын уг гаралыг зааж байгаа бөгөөд үүнийг хоёр янзаар тайлбарласан байдаг. Додлүг гэдэг нь дээд ёс буюу Энэтхэгийн ёс, Мадлүг гэдэг нь доод ёс буюу Хятадын ёс гэсэн утгатай байдаг. Энэтхэг Хятад хоёр газарзүйн байрлалын хувьд Төвдийн дээд доод талд байрладаг гэсэн утгаар ийн нэрлэдэг байжээ.

Өөр нэгэн тайлбарт Дээд гэдэг нь Төвдийн До Ари нутаг буюу одоогийн баруун хойд Төвд, Энэтхэгийн Ладак нутгийг зааж байгаа бол Доод гэдэг нь Төв болон зүүн Төвдийн нутгийг заадаг гэж байдаг.

Увдисын эрдэнийн сан хэмээх номонд Агар арван тавын найрлага болон чадал эрдэмийн тухай өгүүлсэнийг доор сийрүүлэн орчууллаа.

"Ману дөрөв хийгээд гурван үр

Агар наймыг нийлүүлсэн арван тав

Чадал цус хий харших хийгээд

Хий тэргүүтэн хөөстэйгээр ханиах

Хий хавсарсан зүрхний халуун бүхнийг арилгана.

Дээд ёсны агар арван тав болой.

Найруулах арга манү дөрөв, барү, жүрү хоёр

Ажаг, шачэнг халуун хүйтэнд тааруулж найруулан

Агар наймтай найруулсан доод ёсны арван тав үүгээр

Хий цус хавсарсан өвчинд аршаан адил."



Цааш унших...

ЦЭМ ТҮЛКҮ ЛАМ

Монгол анагаах ухаанаас хальтараад нэгэн хүний тухай энд бичихгүй бол болохгүйнээ. Торгуудын Балт Ван гэж Хятадын талыг баримтлагч нэгэн алдартай хүн байсан билээ. Түүний зээнцэр Цэм Түлкү хэмээн нэгэн залуу хувилгаан лам одоо Малайзид амьдарч шашин номынхоо хэргийг эрхилэж байгаа. Түүний тухай http://www.tsemtulku.com/ ээс мэдэж болно.
Цэм Түлкү хувилгааны эрхиний тухай айлдсан бичлэгийг энд сонирхуулан тавьлаа. Илүү ихийг http://www.youtube.com/user/tsemtulku гээс үзээрэй.




Цааш унших...

МОНГОЛ БАРИА ЗАСАЛЫН ТУХАЙ ВИДЕОНУУД








Цааш унших...

Өөрөө ургасан Ловон Бадмажунай

Ловон Бадмажунайн ийм нэгэн хөрөг дүрс Төвдийн Хам нутгийн 800 жилийн түүхтэй нэгэн хийдийн ханан дээр өөрөө товойн гарсан байна. Бардор Түлкү хэмээх нэгэн хувилгаан лам энэ сүмд Ловон Бадмажунайн чогийг хурсаны дараа энэ дүрс өөрөө урган гарсан бөгөөд харамсалтай нь олоны хөлд дарагдахаас болгоомжлоод чухам хаана байдаг ямар хийдэд болсон үйл явдал болохыг нь нууцалж байгаа юм байна.

Цааш унших...

НЭГЭН МОНГОЛ ЭМЧИЙН ТУХАЙ

Энэ бол Tibet Review сэтгүүлийн 1976 оны дугаарт гарсан Оливиа де Холлевилле хэмээх хүний бичсэн Энэтхэгт амьдарч байсан нэгэн Монгол эмчийн тухай доор тавьсан англи өгүүлэлийн монгол орчуулга юм.

Хэдий зуун насыг насласан ч гэлээ ихэнх дунд эргэм насны эрчүүдээс илүү цоглог харагдах нь түүний нэгэн үзүүрт сэтгэлээр самади бясалгалд шамдсаны үр дүн гэдэг нь илэрхий. Өөрийнхөө үеийнхэний хувьд бол тэрээр эрүүл нэгэн билээ. Хэний ч гарыг харалгүйгээр ойролцоох ойгоос түлээ түлш бэлтгэх, жижигхэн талбай дахь ногоогоо арчилан, энэхүү аглагт суугч Согбу эмчийн алдарыг сонсоод хаяахан ирэх өвчтөнийг эмчлэх тэргүүтэн бүхнийг өөрөө амжуулдаг ажээ. Төвдөөр Согбу эмчи гэдэг маань Төвд эмнэлэгийн монгол эмч гэсэн утгатай юм байна.

Эрүүл саруул сэтгэл тэнэгэр амьдарч байгаа энэ зуун настай эмчийн нууц нь юу байгаа бол гэж сонирхон харж суухдаа ийн асууж түвдэхгүй байлаа би.

Цүлтим гуай Өвөр Монголын Куан Тун Хүрээ хэмээх газарт нэгэн язгууртан гэр бүлийн долоон хүүхэдийн нэг нь болж мэндэлжээ. Арван гуравтайдаа нутагийнхаа Монгол сургуульд орж гурван зүйлийн монгол үсэг, төвд, хятад бичиг болон анагаах ухааныг сурчээ. Хожим шашин номонд хүчтэйгээр сүсэглэн засгийн газарт хашиж байсан чухал албаа орхиод найман өдөрийн аяны зайтай байдаг зэргэлдээ гацаа руу оргон явжээ. Сүүлд эцэг Самбуу хэмээх эгэл хорвоогийн нэгэн бээр түүнийг олж аваад гэртээ харихыг ятгахад Цүлтим шулуухан татгалзаж, шашин номын мөрийг хөөхийн тулд лам хувраг болохыг хүсчээ. Эцэс сүүлдээ эцэг нь хүүгийнхээ үгийг зөвшөөрөн сонгосон шашиныхаа ёс жаягыг чанд сахихаарай гэж хэлээд авчирсан зүйлсээ бүгдийг өгсөн гэнэ. Тэр нутгийн сүмд зургаан сар суусныхаа дараа жинхэнэ ном үзэхийг хүсэгч Монголчуудын нэгэн адил Хөх нуураар дамжин Төвдийг зорьжээ. Амдогийн Лавран Дашчил хийдээд таван жил шавьлан сууж шашны үндсэн мэдлэгийг олж авсаныхаа дараа Лхаса руу аялан тэндээ хорин таван жил болж Шалгадагын ухаан, Асанга, Чандрагирди, Дармагирди нарын шашдирууд тэргүүтэн бурханы шашины бүх судар шашдир болон үндэс тарнийн номуудад алдар цуут Бэрээвэн хийдэд шавьлан сууж суралцажээ. Ингэж суралцахын хажуугаар тэр үедээ өөрийнхөө анагаах ухааны мэдлэг туршлагаа байнга тэлж байсаар дамжаа барьж гэвш болсон байна. Түүний дараагаар Төвдийн тарнийн ёсны хоёр алдарт дацангийн нэг Жүдмад дацанд найман жил шавьлан Бурханы шашны нууц тарнийн ёсонд суралцжээ.

Түүний дараа маарамба гуай маань янз бүрийн багш нарыг шүтэж төрөл бүрийн номыг тэднээс хүрсэнийхээ дараагаар урт удаан хугацааны турш ганцаар аглаг агуйд бясалгал даянд суусан байна. Тэрээр Монголын Чойнзолин ринбочи хэмээх ламаас жодын дамжлагыг авч, жодын ёсны дагуу 108 булаг, 108 үхээрийн газарт жарз хийж, тэгээс доош хэмтэй хүйтэнд шөнөөр сууж бясалгал хийж хээрээр гэрээ хэцээр дэрээ хийж явж байжээ. Төвдөд өөрийнхөө ихэнх эрч хүчийг бясалгал бүтээлд зарцуулахад дурлаж, хоол унд хийх тэргүүтэнээр цаг заваа үрэхийг хүсдэггүй даянчид голдуу эгэл хорвоогоос ангид хол оршин жижигхэн агуйд тусгайлан бэлтгэсэн үрэлээр хоол хийн амьдардаг. Гэхдээ ингэхийн тулд багшаасаа тусгай зөвшөөрөл авсан байх хэрэгтэй байдаг ажээ. Энэхүү “хүнсний” үрэлийн үр дүн нь хангалттай сайн байдаг хэмээн энэ үрэлээр хоолоо хийдэг эмч маань батлаж байлаа. Энэ “хоолон” үрэлийг жүдлэн гэх агаад эдүгээ цөөнөх эмч нар л мэддэг тарнийн ухааны бүтээл юм байна. Жүдлэн гэдэг нь шим авах гэсэн утгатай бөгөөд хүнс хоол бүхэн өөрийн шим хийгээд махбодоос бүрдэж, тэрхүү шим нь шороо, ус, гал, хий гэсэн махбодоос бий болдог байна. Хэрвээ хэн нэгэн тэдгээр дөрвөн махбодын шимийг сэтгэлээрээ хэрхэн авахыг мэддэг болвол урт насыг бүтээж, эгэл махан биеийг номын бие болгон авах дээдийн хоол болдог байна. Хамгийн сайн хоол бол чулуу эсвэл цэцэгийг нунтаглан үрэлдээд шимийг нь авах юм байна. Элдэв зүйлийн шим авах найрлагууд тантарын үндэсний номуудад гардаг бөгөөд эгэл махбодоос ангид байх, залуужих, үрчлээс арилах, бууралтсан үс хуучин хэвэндээ орох, нас урт болох тэргүүтэн бусад тус эрдэмтэй байдаг байна.

Эмч гуай эдгээр бясалгал бүтээлийн авшигыг хүртэж, жүдлэнг бэлтгэхийг бүхэлд нь мэддэг болсон байна. Одоо ч тэдгээр үрэлүүдийг хийж чаддаг бөгөөд ордог жорууд нь дан гагч түүний нутагт нь байдаг бус энэ нутгийн Гималайн нурууны хоргүй цэцэгүүдийг найруулдаг байна. Гэсэн хэдий ч орчин үеийн материаллаг ашиг тусыг хайгчидад энэ мэтийн үнэт эрдэмийг дамжуулан өгөх боломж тун ч бага байх даа.

Төвд эмч оточ нар хэзээ ч үнэ хөлс авч эмчлэхгүй байх номтой байдаг. Гэвч сэтгэл ханамжаа илэрхийлэн өвчтөнүүд эмчдээ зоос мөнгө, хувцас хунар, хоол унд барьж болдог. Өөр бусад эмч хүний авах тангараг санаваар бол эмийн найрлагыг буруу найруулахгүй байх, амьтаны амь таслахын тухайд эм өгөхгүй байх, өвчтөнийг алагчлах үзэхгүй байх (заримд нь “сайн” эм заримд нь “муу” эм өгөх зэрэг), согтуурах мансуурахгүй байх, хамаг амьтаныг алагчлалгүй нигүүлсэн үзэх тэргүүтэн юм байна.

Эмч гуай одоо өвчтөн эмчилдэг үү?
Цүлтим эмчийн ой ухаан нь жаахан суларсан тул чухам өвчин эмчилсэн түүхээ яг сайн санахгүй байгаа боловч “саяхан” нэгэн цэрэгийн дарга Мадрас хотоос надтай уулзахаар ирж байсан гэж байлаа. Тэр хүн Энэтхэг, Европ бүх эмнэлэгээр явж эмчлүүлсэн боловч бүгд үр дүнгээ өгөөгүй гэж байжээ. Хоёр долоо хоног миний найруулсан эмийг уугаад тэр хүн бүрэн төгс эдгэрч байсан. Дараа нь тэр хүн Ассамын хилийн ойролцоо шилжих үедээ хүнд өвчтэй нэгэн цэрэгтэй танилцаад над руу илгээж байсан. Тэр цэрэг ч одоо миний эмийг ууж байгаа гэж байлаа.

Эмч гуай урьд нь Энэтхэгт эмийн ургамал цуглуулах болон эргэл мөргөлөөр ирдэг байжээ. 1949 онд Энэтхэгт ирээд Төвд рүү буцах гэтэл Хятадууд Төвдийг эзлэж байгааг мэдсэн гэнэ. Түүнээс хойш Сикким Төвдийн хилийн ойролцоох Калимпон хотод гуч гаруй жил амьдарч байгаа юм байна. Олон эмийн ургамал бодисууд орон нутагаас олддог бөгөөд өөрийнх нь авчирсан тусгай эм нь одоо болтол дуусаагүй байгаа гэнэ. Тийм учираас тэрээр эм эмчилгээгээ үргэлжлүүлэн хийсээр байгаа юм байна. Энэ нь анагаах ухаан зөвхөн Төвдийн ард түмэнд зориулагдсан биш хамаг амьтаны төлөө зориулагдах хэрэгтэй гэсэн Оточ Манал бурханы сургаалтай нийцэж байгаа ажээ.

Эмч гуай Монголоос явсанаасаа хойш хэзээ ч буцаж хариагүй байгаа бөгөөд одоо Монгол руу нэвтрэхэд амаргүй болж, гэр орон, хамаатан саданаасаа ямар ч сураг чимээ аваагүй байгаа гэнэ. Борооны улиралаар гоождог дээвэр мэтээс өөр түүнд гомдоллоод байх юм цөөн байдаг. Гэвч дусал гоожсон агуйдаа бясалгалаа хийж чадсаар байдаг байна. Эрүүл мэндийн хувьд дажгүй сайн, хэрэгтэй бол өөрийнхөө найруулсан эмнээсээ уучихдаг юм байна. Ядрах, хоолонд дургүйгээс бус 100 настай ажилч хөдөлмөрч ламын хувьд нилээд сайн байлаа. Түлээ түлш зөөх, ногоогоо арчилах болон бусад гар хөлийн үзүүрийн ажлаар цагийг нөгцөөсөөр байдаг байна. Шашин номын төлөө эгэл амьдралаас зугтаахаар шийдсэнээс хойш ухаан санаа маань ганц агшин ч дэмий сэлгүүцэж байсангүй гэж эмч гуай ярьж байв. Түүний хувьд анагаах ухаан гэдэг бол мэргэжил бус харин зовлонт амьтанд туслах нэгэн арга юм байна. Эдүгээ юунаас илүүтэйгээр Бурхан багшийн мөрөөр замнаж, үнэнчээр зүтгэж байгаа бүхэнд олддог бурханы хутаг хийгээд төгс гэгээрэлд хүрэхийг батайгаар зорьж байгаа юм байна.


Цааш унших...
Free Hit Counter