Эрдэнийн эм хүртэх ёс. Хуучин сударын орчуулга

Ñâàñòè. Ýðäýíèéí ýì õ¿ðòýõ ¸ñ íü:

Õ¿íä ºâ÷íººð öàã òóëñàí áîë òýð äîð íü ºãºõººñ áóñ ºâ÷èíã¿é õ¿ì¿¿ñò ºâºëèéí ãóðâàí ñàðûí øèíýäýýð îä ãàðàã, ìàõáîä, áàðèëäëàãà (ä¿äçèò¿íöàìòàé ºäºð) òýðã¿¿òýí ë¿ãýý çîõèëäîõ áóþó èõýíõäýý ¿¿ð öàéõàä ºãíº. Ìàðãààø ºã뺺 ºãºõèéí óðüä ºäºð ø¿òýýíèé ºìíº øèðýýí äýýð öàãààí ýñãèé, äààâóó àëü íýãíèé äýýð öàãààí ¿ðýýð çºâ ýðãýñýí õàñ çóðæ, ò¿¿íèé äýýð õàãàðõàé öóóðõàéã¿é òîì ñàâûã áóóäàé, àðâàéí àëü íýãýíýýð ä¿¿ðãýæ òàâüíà. Ò¿¿íèé äýýð õîíõîðõîé öîîðõîéã¿é õýìæýý òºãºëäºð áàäàð àÿãûã öàãààí ¿ðýýð ä¿¿ðãýæ, ò¿¿íèé äîòîð õàãàðõàé öóóðõàéã¿é öàãààí øààçàí àÿãûã áàòòàé òàâüíà. Ýðäýíèéí ¿ðýëèéã áóòàð÷ ¿ñýðãýõã¿éí òóëä òîðãî äóðäàíãèéí ç¿éëýýð äàâõàðëàæ áîîãîîä àëò ìºíãºíèé àëü íýãíýýð áóòëàæ öîõèîä äýýðõ øààçàí àÿãàíä õèéíý. Ò¿¿íèé äýýð àðõè õèéíý ãýæ íîìëîñîí áàéäàã ÷ ëàì õóâðàãóóäàä öýýðòýé ó÷èðààñ ãóðâàí áàëãà õýìæýýòýé áóöàëñàí óñ õèéæ äýýðýýñ íü óëààí òîðãîîð äîòãîø ä¿ðýãäýõýýðã¿é á¿òýýæ äàëèéæ õàçàéëãàëã¿é òàâüíà. Ò¿¿íèé äýýð Îòî÷ áóðõàíû õºðºã áàéâàë ñàéí áºãººä ¿ã¿é áîë ÿìàðâàà áóðõàíû àðàâíàéëñàí õºðºã ä¿ðñèéí áàéðëóóëíà. Áàðóóí òàëä íîìûí õóâöàñ, ç¿¿í òàëä íàìæàð, ºìíº òàëä òàâàí ç¿éëèéí òàõèëûã àëü îëäñîíîîð áýëòãýæ òàâüíà.

Çàí ¿éëèéí íºõºð îëäâîîñ õîòîë ÷óóëàõ ÷ ¿ã¿é áºãººñ ººðºº Îòî÷èéí çàí ¿éëèéã äýëãýðýíã¿é, õóðààíãóé àëü áîëîìæòîéãîîð àðøààí áóóëãàõ, àðèëãàõ òýðã¿¿òýíèé áÿñàëãàëûã óâäèñ÷èëàí õÿëáàð÷èëàëã¿éãýýð ìýäýõýýðýý ¿éëäýýðýé. Îðîéíû õîîë øèíãýõèéí ¿åä ñóäàëûí àìûã íýýõèéí òóëä äîëîîí á¿õýë åðìà áóöàëãàñàí õàëóóí òàíã õàãàñ àÿãà õèðèéã çààâàë óóëãàíà.

Óíòàõûí õèðä Îòî÷èéí õààíä ìºðãºõ, äîëîîí ãèø¿¿íò õèéãýýä ñýòãýë ¿¿ñãýõ òýðã¿¿òýí àëü ìýäýõèéãýý ¿éëäýýä õýâòýõ íü óãòàí ¿éëäýõ áýëòãýë áîëíî.

Áîäèòîé ãîëä ìàðãààø ¿¿ðýýð ýðò áîñ÷ ñàéòàð óãààë ¿éëäýýä íàñ áóÿíûã àðèâòãàõûí òóëä øèíý õóâöàñ ºìñºæ, øèíý äýâñãýð äýâñýõ òýðã¿¿òýíèé äýýð öàãààí ¿ðýýð çºâ ýðãýñýí õàñ çóðæ, ò¿¿í÷ëýí àæèðñàíû ëàãøèíä ãóðâàíòàà ìºðãºæ ñóóäàëä ñóóæ àâðàë îäóóëàõ, ñýòãýë òºð¿¿ëýõèéã äýëãýðýíã¿é, õóðààíãóé àëü áîëîìæîîðîî óðüä ¿éëäýæ ÑÂÀÂÀ-ãààð àðèóñãàæ õîîñîí ÷àíàðò óðâóóëàí, õîîñîí ÷àíàðûí àãààðààñ ººðèéí ºìíèéí îãòîðãóéä ëÿíõóà, ñàðíû äýýð ìºí ÷àíà𠺺ðèéí à÷èò áàãø ìºí áºãººä ä¿ð áàéäàë íýã í¿¿ð, õî¸ð ìóòàðòàé áàðóóíäàà àð¿ðà õèéãýýä ç¿¿íäýý àðøààíààð ä¿¿ðñýí áàäàð àÿãà áàðüñàí íîìûí ãóðâàí õóâöàñòàé, çàâèëãàà ñóóäàëààð îðøñîí ò¿¿í÷ëýí àæèðñàí Îòî÷èéí õààíû îðîéä ÎÌ, õîîëîéä À, ç¿ðõýíä ÕÓÌààð áýëýãäñýí, ò¿¿íýýñ ãýðýë öàöàðñàíààð ìºí ÷àíàðûí îðîíîîñ áÿñàëãàñàíòàé íýãýí àäèë áóðõàí õèéãýýä áîäüñàäâà íàðûí ÷óóëãàíààð õ¿ðýýë¿¿ëñýí áýëýã áèëèãèéã óðèí çàëæ àâ÷èðíà. ÇÀ ÕÓÌ ÁÀÌ ÕÎ ºìíèéí ¿¿ñãýëä øèíãýñýíýýð òýð íü àâðàëûí îðîí á¿õýí õóðñàí ìºí ÷àíàðòàé áîëëîî õýìýýæ áîäîîä ÄÀÄßÒÀ ÎÌ ÁÀÉØÀÇÝ ÁÀÉØÀÇÝ ÌÀÕÀÀ ÁÀÉØÀÇÝ ÐÀÀÇÀ ÁÀ̯ÄÃÀÄÝ ÑÂÀÕÀ õýìýýí óðüñàíààð Îòî÷ áóðõàíû ç¿ðõýíèé ÕÓÌààñ ãýðýë öàöàð÷ àðâàí ç¿ãèéí ÿëãóóãñàíû õºâ¿¿í ë¿ãýý ñýëò á¿ãäèéí áèå õýë ñýòãýëèéí àäèñòýä á¿ãä àðøààíû ãýðýëèéí áàéäàëòàéãààð óðèí çàëæ ç¿ðõýíèé õºðºíãºíä øèíãýæ, õºðºí㺠¿ñýã õèéãýýä ëàãøèíû õýñýãýýñ àðøààíû óðñãàë áóóæ ýðäýíèéí ¿ðýëä øèíãýñýíýýð íàñ, áóÿí, öîã ó÷èðàë, ýø îíîëûí ýðäýì á¿ãäèéã äýëãýð¿¿ëýõ ÷àäàëòàé àðøààí áîëîí õàéëæ àðøààí áîëëîî ãýæ áîäñîí áÿñàëãàëààð òîãòîîë òàðíèéã àëü îëîí óðèí óíøñàíû ýöýñò Îòî÷èéí õààí ãýðýë áîëîí õàéëààä àðøààíä øèíãýñýíýýð ÿãàëã¿é íýãýí ìºí ÷àíàðòàé áîëëîî ãýæ áîäíî.

Òýãýýä øààçàí àÿãàí äîòîðõ ýìýý ç¿¿í ãàðûí ÿäàì õóðóóãààð íóõààä ªºðèé㺺 àðøààí ýìèéí äýýä ¿¿íèéã òºãñ ýäëýýä îëîõîä áýðõ, ãàíö óäàà îëäñîí ø¿òýýí ýðäýíýò õ¿íèé áèåèéã õýðýãã¿éãýýð ñ¿éòãýëã¿é ºäºð øºíºã¿é òèéí àðèóí ç¿ðõýí øèìèéã àâ÷ ºíº óäàëã¿éãýýð ýõ áîëñîí õàìàã àìüòàäûí òóñàä áóðõàíû õóòàãèéã îëü¸ ãýæ áîäîõûí ¿¿äíýýñ ç¿¿í ãàðûí ÿäàì õóðóóãààð àíõäóãààð äýýæèéã ºðãºñºíººð ëàì, ÿäàì, áóðõàí, áîäüñàäâà, øàðâàãà, áðàòèãàáóääõà íàð õèéãýýä õî¸ðäóãààðààð áààòàð, äàãèíàñ, íîìûã òýòãýã÷ ñàõèóñíóóä, ãóðàâäóãààðààð íóòàãûí òýíãýð, äýëõèéí ýçýä òýðã¿¿òýí öàãààí ç¿ãò èëò áàÿñàã÷ òýíãýð íàðò òàõèë ºðãºæ, òýíäýýñ ººðºº àíõäóãààð áàëãûã óóõàä áèåèéí äîòîð á¿õýíä ò¿ãýæ, òýðã¿¿ëýøã¿éãýýñ õóðààñàí íèéò õèëýíö óíàë õèéãýýä ÿëàíãóÿà ìóó íºõöºë, áàðöàä ñààä, ºâ÷èí, àä, àâüÿàñ ëóãàà ñýëò á¿ãäýýðýý óòààíû ø¿¿ñ, í¿¿ðñíèé ø¿¿ñíèé áàéäàëòàéãààð ýðõòýíèé ¿¿ä áîëîí øàð óñíû ñ¿â á¿ãäýýñ õàðëàí óíæèðàí ãàäãàø ãàð÷ õèëýíö ò¿éòãýðèéã õîöðîëã¿é àðèëãàæ, õèðã¿é àðèóí áîëîð ºíäºã ìýò áèåòýé áîëëîî ãýæ ñàíàíà. Õî¸ð äàõèéã óóõàä àìü áèåýýí ýâäðýøã¿é î÷èð, õóâèðàøã¿é õàñ, ÿëàãäàãø¿é äóàç ìýò äàðàãäàõ, ýâäðýõ, ñîëèãäîõ á¿ãäýýñ õàãàöñàí ¿õýøã¿é ëàãøèíòàé áîëëîî ãýæ áîäíî. Ãóðàâ äàõèéã óóõàä àñðàë, íèã¿¿ëñýë, áîäü ñýòãýë ¿íäñýíä òºðæ äºðâºí áèåèéí õóòàã èëò áîëñîí õóâüòàí áîëëîî ãýæ ñàíàíà.

Äàõèí øààçàí àÿãàíäàà æààõàí áóöàëñàí óñ õèéãýýä ¿ðýëèéí ¿ëäýãäýë¿¿äèéã óóæ àìàí äàõèéã çàéëíà. Äàõèí æààõàí óñ õèéæ ¿ëäýãäýëèéã ãîðüäàã÷ á¿äíàðò çîðèóëàí ãàäãàø àñãààä ºëçèé㠺㿿ëýõ, çîðèóëàãà, åðººë òýðã¿¿òýí áýëýã äýìáðýëèéã ñàéòàð ¿éëäýæ, á¿ëýýí íîìûã ñàéòàð ø¿òýõ õýðýãòýé íü ÷óõàë áîëîé.

Ñ¿¿ë÷èéí äàðààëàë íü: Ýìèéã øèíãýõèéã õ¿ðòýë èäýæ óóëã¿éãýýð ýõëýýä ñóäàëûí àìûã áîîõûã òóëä àðâàéí ¿ðèéí õèðòýé äîìüòûã íîéòîí áóóðöàãèéí õèðòýé öàãààí òîñîíä áîîæ èä¿¿ëíý. Òýð ºäºðººñ ýõëýýä õàìàãèéí ñàéí íü íýã ñàð, äóíä ãóðâàí äîëîî, àäàãëààä õî¸ð äîëîî õîíîãèéí òóðø õîíèèíû äàëíû õîðìîé, õàâèðãàíû çàâñàðûí ìàõ, ãýäýñ äîòîð, çàãàñ, ºíäºã, ÿìàà ãàõàéíû ìàõ, ñîíãèíî, ñàðìèñ, ëóóâàí, æèìñíèé ç¿éëñ, õ¿éòýí çóòàí öàé, èñãýëýí àðõè, òàðàã, àéðàã, íîãîîíû çóòàí, õàëóóí íîãîî òýðã¿¿òýí ãàøóóí, õàëóóí, èñýæ ìóóäñàí ç¿éë¿¿äèéã öýýðëýõ õýðýãòýé.

Áèåèéí ÿâäàë ìºð íü ãýìòýæ áýðòýõ, õóðüöàë, õàíóóð, òººí¿¿ð, äààðàõ, õºðºõ, òîîñ øîðîî òýðã¿¿òýíèéã ÷ ìàãàä öýýðëýõ íü ÷óõàë þì.

Ýðäýíèéí ¿ðýëèéí õ¿÷ õèéãýýä òóñ ýðäýì íü ñàíààíä áàãòàøã¿é áºãººä àõóé ¿åñò ºâ÷èí, àä çýòãýð òýðã¿¿òýíä àâòàõã¿é, áèåèéí õ¿÷ ÷àäàë äýëãýð÷, íàñ áóÿí àðèâæèæ, óõààí áèëèã òîäîð÷, õèëýíö, í¿ãýë àðèóñàí, õîæèì õîéíî ìóó çàÿàíû çîâëîíãîîñ ãýòëýæ, àìãàëàí çàÿàò òýíãýð õ¿íèé ñàéí ø¿òýýíèéã îëæ, àðâàí ç¿ãèéí ÿëãóóëñàí õºâ¿¿í ñýëò áýýð äàãàí áàðüæ ºíº óäàëã¿éãýýð î÷èðäàðàãèéí õóòàãûã îëîõ òýðã¿¿òýí òóñ ýðäýì õÿçãààðëàøã¿é ãýæ ýìèéí ¿íäýñíýýñ íîìäëîñîí áèëýý.

Ãàë ëóó æèëèéí 9 ñàðûí 1íèé ºäºð ýðäýíèéí ¿ðýë ºãºõ öàãò äýýäñèéí çàðëèã õèéãýýä ýì÷èéí ÿðüñàí÷èëàíãààð òýìäýãëýí áè÷ëýý.

ÑÀÐÂÀ ÌÀÍÃÀËÀÌ.